Op zaterdag 26 oktober 2024 heeft burgemeester Depla onder grote belangstelling samen met vertegenwoordigers uit de Molukse gemeenschap een monument voor de Molukse KNIL-militairen in Breda onthuld.
Foto: Ron Magielse
In juni 2024 besloot het college van burgemeester en wethouders van Breda een eerbetoon te brengen aan de Molukse militairen uit het Koninklijk Nederlandsch-Indische Leger (KNIL) en hun echtgenotes die in Breda begraven liggen. Het herdenkingsmonument in park Valkenberg is in nauwe samenwerking met de Molukse gemeenschap tot stand gekomen.
Erkenning Het monument staat symbool voor de erkenning van het leed van de Molukse KNIL-militairen die in 1951 naar Nederland kwamen en vanaf 1963 in Breda zijn komen wonen. Zij kwamen met hun gezinnen aan in een vreemd land na jarenlang met het Nederlandse leger gestreden te hebben tegen het Indonesisch regime dat onafhankelijk van Nederland wilde worden. Het verblijf van deze Molukse KNIL-militairen in Nederland zou tijdelijk zijn in afwachting van een door de Nederlandse regering beloofde terugkeer naar een vrije Republiek der Zuid-Molukken.
Belofte Uiteindelijk kwam van deze belofte niets terecht en werd het verblijf in Nederland, tegen hun wil in, permanent. De militairen en hun gezinnen werden de eerste 10 jaar opgevangen in voormalige werk- en concentratiekampen, zoals Kamp Westerbork en Kamp Vught. Bovendien wachtte hen een collectief ontslag uit het leger en daarmee het verlies van de KNIL-status. Dit alles heeft veel verdriet, boosheid en leed veroorzaakt dat ook in volgende generaties nog steeds voelbaar is.
Met deze herdenkingsplek wil Gemeente Breda haar respect tonen en recht doen aan de Molukse KNIL-militairen en hun echtgenotes en de moeilijke omstandigheden waarin zij na hun aankomst in Nederland terecht zijn gekomen. Ook wil de gemeente hiermee hun bijzondere geschiedenis en de belangrijke bijdrage die zij geleverd hebben aan de Nederlandse strijd overzee, levend houden. Niet alleen voor de huidige maar ook voor toekomstige generaties.
Het monument
Onder het portret is een ereteken aangebracht met daarop het jaartal 1951, het jaar waarin Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen naar Nederland kwamen. De kruidnagel en nootmuskaat - in het Maleis ‘tjenkeh’ en ‘pala’ – in het midden van het ereteken herinneren aan de specerijenhandel tussen de Molukken en Nederland en de negatieve gevolgen hiervan voor de inheemse bevolking. Het ontwerp is geïnspireerd op een kunstwerk van de Molukse kunstenaar Boetje Pattirane.
Onder dit ereteken staat het symbool van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger. Het KNIL werd in 1814 opgericht om de Nederlandse koloniale belangen in toenmalig Nederlands-Indië te beschermen, en werd in 1950 ontbonden.
De tekst op het monument verwijst naar een donker verleden:
Eerbetoon aan de Molukse KNIL-militairen
Een geschiedenis van leed door een gebroken belofte
Een toekomst van hoop door erkenning
Met het eerbetoon door Gemeente Breda is een weg ingeslagen van respect en wederzijds begrip. Het herdenkingsmonument is niet alleen een herinnering aan een gebroken belofte maar staat juist ook symbool voor verzoening en een gezamenlijke en hoopvolle toekomst in Nederland.
In het monument zijn diverse elementen, teksten en symbolen verwerkt. Allereerst de plaquette met een portret van een KNIL-militair en zijn echtgenote. Het benadrukt de vaak onderbelichte maar belangrijke rol van de vrouw die achterblijft wanneer haar man in dienst is. Het staat ook symbool voor de gedeelde zorgen van het gezin en de onzekerheden na aankomst in Nederland.
